Położnictwo

Inseminacja suk | Określanie odpowiedniego momentu krycia | Diagnostyka ultradonograficzna
Wyznaczanie terminu porodu

Wskazania do inseminacji.

zabezpieczenie przed chorobami przekazywanymi drogą płciową, stosunkowo częstymi w dużych hodowlach
gdy występują problemy przy kryciu naturalnym:

- niedoświadczeni partnerzy
– dysproporcje pomiędzy partnerami
– gdy jeden z partnerów nie jest zdolny do krycia
gdy hodowca chce uniknąć dalekiej podróży w celu pokrycia suki (nasienie chłodzone lub mrożone)

Sztuczne unasienianie może być:

nasieniem świeżym (polega na pobraniu nasienia od psa, zwykle w obecności suki, sprawdzeniu jego jakości, a następnie natychmiastowym unasiennieniu suki; tą metodą uzyskuje się bardzo dobre wyniki, porównywalne do krycia naturalnego)

nasieniem schłodzonym (przygotowanie nasienia schłodzonego polega na pobraniu, rozcieńczeniu, schłodzeniu, zapakowaniu oraz przesłaniu w izolowanym termicznie pojemniku; dobrej jakości nasienie, które zostało odpowiednio przygotowane może być przechowywane przez 4-6 dni, zachowując zadowalającą płodność)

nasieniem mrożonym (polega na inseminacji suki nasieniem przechowywanym w ciekłym azocie w temperaturze -196C, nawet przez kilka lat po jego pobraniu)

Korzyści z monitorowania cyklu płciowego.

Dokładne monitorowanie cyklu płciowego i wyznaczanie na tej podstawie optymalnego momentu krycia znacznie ułatwia codzienną pracę hodowców.

Krycie w optymalnym momencie zwiększa prawdopodobieństwo zajścia w ciążę
Jeżeli suka pokryta została w optymalnym terminie ma znacznie większe szanse na wydanie licznego miotu
Krycie w optymalnym momencie krycia stwarza także bardziej korzystne warunki pod względem behawioralnym: objaw tolerancji ułatwia akt krycia, przez co zmniejsza ryzyko urazów oraz pozwala zaoszczędzić czas
W przypadku krycia w odległym miejscu, można ograniczyć koszty związane z podróżą (niższe ryzyko pustego krycia) oraz zaoszczędzić czas, jaki trzeba spędzić poza domem
Łatwiejsze oszacowanie momentu porodu

Mity dotyczące momentu krycia

sukę należy zawsze kryć pomiędzy 10 a 13 dniem cieczki (uważa się, że jest to optymalny termin, podczas gdy niektóre suki powinno się kryć przed 10 dniem cieczki, a inne później- po 20 czy nawet 25 dniu)
jeśli suka wykazuje objaw tolerancji z pewnością oznacza to właściwy moment krycia
pies nigdy nie myli się w wybieraniu właściwego terminu krycia
suka jest zawsze „gotowa” do krycia w tym samym czasie w kolejnych cyklach

Optymalny moment krycia
Najprostszą metodą jest obserwacja zachowania suki oraz barwy wypływu z pochwy. Jest to jednak równocześnie bardzo mało dokładna metoda wyznaczania optymalnego momentu krycia. Dlatego aby precyzyjnie określić czas owulacji i krycia należy wykonać następujące badania:

Waginoskopia: Pozwala na zaobserwowanie zmian zachodzących w drogach rodnych. Poszczególne etapy cyklu płciowego suki charakteryzują się specyficznym obrazem błony śluzowej pochwy.
Cytologia: Badanie cytologiczne polega na pobraniu wymazu z dróg rodnych i na ocenie wyglądu komórek pobranych z pochwy. Komórki są charakterystyczne dla każdej z faz cyklu rujowego. Pozwala to wyznaczyć optymalny termin krycia suki.
Progesteron: Badanie poziomu progesteronu jest najpewniejszą metodą wyznaczenia dni płodnych, pozwala ustalić optymalny termin krycia lub sztucznej inseminacji. Przydatny jest również przy wyznaczaniu właściwego terminu porodu lub cięcia cesarskiego.

Badanie ultrasonograficzne (USG).

Badanie USG jest nowoczesną, obecnie powszechnie dostępną metodą diagnostyczną stosowaną w rozpoznawaniu i kontroli ciąży u suk. Jest nieinwazyjnym i łatwym sposobem potwierdzenia lub wykluczenia ciąży znacznie wcześniej, niż przy użyciu innych znanych dotąd metod.
W miarę postępu wiedzy i rozwoju technik ultrasonograficznych, do podstawowego ich zadania jakim jest rozpoznawanie ciąży, dochodzą ostatnio kolejne, takie jak: monitoring rozwoju zarodków i płodów, ocena ich żywotności i liczby, diagnozowanie stanów patologicznych oraz przewidywanie terminu porodu.

Prowadzenie suk w ciąży
Zmiany towarzyszące ciąży pojawiają się stosunkowo późno i można je zaobserwować również u suk nie ciężarnych, w związku ze zjawiskiem ciąży urojonej. Ciąża urojona (nazywana także rzekomą lub nerwową) objawia się powiększeniem gruczołu mlekowego, wydzielaniem mleka oraz zmianami zachowania charakterystycznymi dla suk w ciąży (budowanie gniazda, “matkowanie” zabawkom itp). Ciąża urojona pojawia się ok 1,5 do 3 miesięcy po rui, kiedy obniża się poziom progesteronu. Ponieważ podejrzewa się, że ciąża urojona zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu gruczołu sutkowego, konieczne jest zatrzymanie laktacji.

Etapy ciąży

I miesiąc
W początkowym okresie objawy ciąży są słabo widoczne. Nie odnotowuje się zwykle zmian w zachowaniu. Niektóre suki więcej śpią i około 3-4 tygodnia można zaobserwować spadek apetytu.
Pod koniec pierwszego miesiąca obserwuje się zmiany w gruczole mlekowym (powiększa się i twardnieje a skóra w okolicy sutków ulega zaróżowieniu).

II miesiąc
Ciąża staje się coraz bardziej widoczna. Gruczoł mlekowy wyraźnie się powiększa. Mleko pojawia się zazwyczaj 8-10 dnia przed porodem, jednak u suk które już wcześniej rodziły, laktacja może się rozpocząć już ok 40 dnia ciąży, natomiast u pierwiastek wydzielanie mleka może mieć miejsce dopiero w trakcie porodu. W trzech ostatnich tygodniach ciąży, kiedy rozwijające się płody bardzo intensywnie przybierają na wadze, okolica brzuszna suki zaokrągla się.
W końcowym okresie ciąży zmniejsza się pojemność przewodu pokarmowego suki, z powodu ucisku wywieranego przez rosnące płody ( wskazane jest podawanie wysokostrawnej karmy)

Poród
W 2/3 przypadków suki szczenią się nocą. Całkowita długość trwania porodu jest bardzo różna: zależy od rasy, liczebności miotu, oraz tego czy suka wcześniej rodziła czy nie. Niektóre suki, zwłaszcza rodzące pierwszy raz lub mające liczne mioty, robią odpoczynki (trwające do 2 godzin) po urodzeniu kilku szczeniąt. Urodzone szczenięta należy oczyścić z błon płodowych i umożliwić im w ten sposób prawidłowe oddychanie. Następnie osuszyć, energicznie masując czystym i suchym ręcznikiem. Taki masaż jest również doskonałym pobudzeniem organizmu. Po osuszeniu należy przystawić szczeniaki do sutków. Zdrowe szczenięta tak silnie przywierają do sutka, że trudno je odczepić. Nie wolno również zapomnieć o odpowiednim postąpowaniu z pępowiną i o jej dezynfekcji.

W jakim celu wyznaczać termin porodu?

Ciąża u suki, w porównaniu do samic innych gatunków zwierząt domowych, trwa stosunkowo krótko, bo ok 9 tygodni. Przyjmuje się, że jej zwyczajowo liczona długość od dnia krycia do terminu porodu może wahać się od 57 do 72 dni. Nieznajomość spodziewanej daty porodu utrudnia właściwą pomoc lekarsko-weterynaryjną w optymalnym dla suki i szczeniąt terminie.

Kiedy konieczne jest wyznaczenie daty porodu:

u raz brachycefalicznych (buldog angielski, buldog francuski, bokser); ze względu na specyficzną budowę anatomiczną głowy, porody najczęściej rozwiązywane są za pomocą cesarskiego cięcia, które powinno odbyć się w terminie bezpiecznym dla suki i warunkującym dojrzałość płodów do życia
przy licznych nieplanowanych kryciach lub odbytych w nieznanym terminie
w ciążach o małej liczbie płodów (1-2), w których najczęściej szczenięta są bezwzględnie za duże lub brak właściwie wyrażonej akcji porodowej, poród można rozwiązać jedynie drogą planowanego cesarskiego cięcia
u suk z patologicznymi ciążami, w trakcie których dochodzi do zaburzeń wydzielania progesteronu i występuje ryzyko poronienia, dokonuje się suplementacji progestagenami; ich efektem ubocznym może być osłabienie lub przesunięcie akcji porodowej; zwiększa to ryzyko zamarcia ciąży w wyniku tzw. przenoszenia; w celu ratowania zdrowia matki i szczeniąt należy określić właściwy termin cesarskiego cięcia
każdorazowo przy cesarskim cięciu istnieje konieczność dodatkowej weryfikacji terminu operacji ze względu na możliwość, przy skróconym trwaniu ciąży występowania zaburzeń rozwojowych płodów.